ديپلماسي در خدمت گردشگري

دكتر محتاج الله
مدير هتل مهر و فهادان

اواخر آبان ماه سال جاري جمع كثيري از مقامات بلندپايه سفارتخانه هاي 50 كشور خارجي در ايران مهمان يزد و مردمانش بودند. سفيران و اعضاي سفارتخانه ها كه بعضا با اعضاي خانواده خود در اين سفر كه مهمان شهر آب و آيينه و خشت خام بودند علاوه بر شركت در يك كنفرانس بين المللي مرتبط با گردشگري با آثار تاريخي و بناهاي ارزشمند معماري در نقاط مختلف استان آشنا شدند. جذابيت استان يزد براي اين جماعت ديپلمات به قدري تعجب برانگيز بود كه در مصاحبه ها و اظهارنظري اين افراد به خوبي شگفتي هاي اين سفر غير ديپلماتيك را نمايان ساخته است. به عنوان مثال سفير كشور ژاپن در ايران در وصف يزد مي گويد: هنر معماري يزد در تمام دنيا بي‌نظير است و تاكيد مي كند براي مردم كشورش از شگفتي هاي يزد سخن خواهد گفت و تلاشش را براي بازديد آنها از چنين معماري حيرت انگيزي معطوف خواهد كرد و يا سفير مجارستان بعد از مشاهده بناهاي تاريخي شهر يزد در حالي كه از چنين معماري و عظمتي چند ساله خشت هاي خام به وجد آمده است در يك اظهار نظر جالب مي گويد: خبردار شديم كه مركز سياسي كشور شما قرار است به شهر ديگري منتقل شود و ظاهرا شهرهايي نيز در اين زمينه پيشنهاد شده اما اجازه دهيد ما هم پيشنهاد كنيم كه يزد براي تبديل به اين پايتخت بسيار مناسب است. هرچند آقاي سفير دلايلي از جمله مركزيت ايران، معماري اصيل و ديگر پتانسيل هاي استان را دليل اين پيشنهادش ذكر مي كند اما بايد در نظر گرفت چنين سخني نشان از تاثير عميق يك سفر سه روزه به يك شهر بر يك ديپلمات برجسته است و به سادگي نمي توان از اين تاثير صرفنظر كرد.

اينگونه اظهار نظرها به خوبي پتانسيل بالاي ميراث فرهنگي يزد و در مجموع ايران را در بين كشورهاي ديگر دنيا نشان مي دهد واز طرفي ضعف كشورمان را در معرفي اين پديدهاي ناشناخته گيتي عيان مي سازد. پديده هايي كه بعضا نتوانسته ايم به دلايل مختلف انگونه كه شايسته آن است به ديگر جهانيان معرفي كنيم و با به رخ كشيدن پشتوانه عظيم كشورمان در گذشته به آنان فخرفروشي كنيم.

بي شك سفر 50 سفير نقطه عطفي در معرفي ابنيه و آثار تاريخي يزد و ايران به جهانيان دارد. به زودي تاثير عملي اش تلاش تحسين برانگيز وزارت خارجه وسازمان ميراث فرهنگي وصد البته مقامات استان نمايان خواهد شد. اما بايد اين نكته توجه داشت گوشه گوشه ايران پهناور سرشار از شگفتي هاي مورد پسند گردشگران خارجي است و بايد با برنامه ريزي دقيق و منسجم تمامي ايران را انچه كه بايد نمايش داده شود را به ديگران معرفي كنيم و نبايد اين برنامه ها معطوف به يك يا چند استان شود.

طرح بازديد سفيران خارجي از بناهاي تاريخي اگرچه موجب آشنايي انها با اثار و ابنبه تاريخي يزد شد ولي نتيجه ديگري نيز داشت. استان يزد با داشتن بافت تاريخي ايده ال و بي نظيرجهاني، در حال حاضر در زمره مناطقي قرار گرفته است كه داراي بهترين مجموعه خدمات گردشگري در ايران و خاورميانه بشمار مي رود و با داشتن ده ها هتل و مجموعه گردشگري توانسته نه تنها گردشگران ايراني بلكه غير ايران را به وجد آورد. چند هتل بين المللي كه اتفاقا در قلب بافت تاريخي واقع شده اند، لابي هتل هايي كه در سرداب يك خانه با قدمت 400 سال از خشت خام بنا شده اند براي هر بيننده اي وصف ناپذير است. ديدن چنين نماهايي، بسياري از سفيران را مات و متحير كرده بود. شايد بتوان گفت دريافت خدمات نوين گردشگري يكي از ره توشه هايي بود كه ديپلمات ها از يزد به همراه بردند، ره توشه هايي كه در كمتر مناطق ديگري از ايران نظير آن يافت مي شود. .

نكته ديگر چنين برنامه هايي اين است كه در كنار چنين بازديهايي است كه مي توان قابليت هاي سرمايه گذاري كشورهاي مختلف را در حوزه هاي صنعتي، علمي و گردشگري را طرف خارجي اعلام كرد. نبايد از اين نكته غافل ماند در فضاي غير ديپلماتيكي كه چنين سفرهايي به وجود مي آورد مي توان مسائل ديپلماسي و روابط دو يا چند جانبه كشورها را نيز مورد بررسي قرار داد و از اين رهگذر توشه اي نصيب كشور شود. تجربه ثابت كرده است چنين برنامه هاي تاثير بسيار مثبتي در روابط دارد.

در چند ماه گذشته به دلايل مختلف و بعضا سياسي ورود گردشگران به ايران كاهش محسوسي داشته است و اين كاهش تاثير سوء‌ي بر صنعت نوپاي گردشگري ايران برجا گذاشته است. ادامه اين روند به دلايل مبرهن به صلاح كشور نيست و ممكن است در ادامه روند كاهشي، بسياري از صنعتگران اين بخش در آستانه ورشكستگي قرار گيرند چنان كه در حال حاضر چنين نيز شده و صدمات جبران ناپذيري وارد خواهد كرد كه ترميم آن تا سالها زمان بر خواهد بود.

اينك كه وزارت خارجه آستين همت را بالا زده تا در كنار سازمان ميراث فرهنگي كمكي به صنعت گردشگري كند به جاست علاوه بر چنين فعاليت هايي نظر بازديد گردشگران از استان هاي تاريخي ، در حوزه خارج از كشور خصوصا در دو قاره اروپا و آسيا سرمايه گذاري لازم را با هدف كمك توريسم ايران انجام دهد.

تمامي صاحب نظران سرمايه گذاري در توريسم را در رديف يكي از بهترين و سودآورترين نوع سرمايه گذاري ها قرار مي دهند چراكه با اندك سرمايه گذاري مي توان به درآمدهاي سرشاري دست يافت. صد البته نمي توان فقط درآمد اين صنعت را صرفا در بخش مادي خلاصه كرد .گردشگري به رابط ميان فرهنگي تعبير مي شود و فرصت بسيار مغتنمي براي صدور فرهنگ ارزشمند كشورمان با در نظر گرفتن بايدها و نبايدهايي به ديگر نقاط دنيا را فراهم مي سازد.

احساس مي شود ديپلماسي در كنار گردشگري قرار گرفته است و فرصت بهره برداي بهينه هر دو از شرايط موجود فراهم آمده است. بايد به آينده اميدوار بود.